Modyul 4: Mga Layunin at tungkulin ng isang Nagdadalaga at Nagbibinata

Ang Aking Tungkulin Bilang Kabataan. Ano ang Maipapamalas mo?

Mga Tungkulin Bilang Nagdadalaga o Nagbibinata

Ang bawat tao ay ipinanganak sa mundo upang gampanan ang kanyang misyon sa buhay. Ang misyong ito ay makakamit sa pamamagitan ng iba't-ibang tungkulin. Wika nga ng marami, tayo ay nasa mundo upang gumanap ng ating misyon. Hindi lamang natin kailangang isagawa o isakatuparan ang mga ito, mahalaga rin na maglaan ng panahon upang unti-unting tuklasin ang mga ito. Patunay laman ito na namumuhay tayo sa mundo hinda para sa ating sarili lamang, kailangan natin gmaglingkod sa ating kapwa. At sa ating pakikipag-ugnayan sa ating kapwa, mahalaga ang matapat na pagtupad sa ating mga tungkulin.

Ang mga sumusunod ay ang iba't-ibang tungkulin ng isang nagdadalaga o nagbibinata.

1. Ang Tungkulin sa Sarili. 

Ang tungkulin ay laging dapat nagsisimula sa sarili. mahirap isalin sa ibang tao ang responsibilidad kung hindi ito nagsimulang ilapat sa sarili. Bilnag isang tinedyer, may mga bagay na dapat bigyang-pansin upang masabi mong tunay mong natupad ang iyong tungkulin sa sarili.

1.a Pagharap at wastong pamamahala ng mga pagbababgo sa iyong pagdadalaga o pagbibinata.

Sa yugto ng pagdadalaga o pagbibinata, nahaharap ang isang tinedyer sa iba't-ibang mga pagbabago. Sa kabila ng lahat ng ito dapat matutunan na mapanatiling mataas ang tiwala sa sarili. Gamitin mo itong pagkakataon upang mas mapagyaman ang iyong sarili. kailngang magsimula ka ng tama. Dito nakasalalay ang tagumpaysa pagharap sa mga susunod pang yugto ng iyong buhay. ito rin ang makakatulong upang maging maligaya ka sa iyong pamumuhay.

1.b. Pagpapaunlad ng talento at kakayahan at wastong paggamit ng mga ito.

Isa kang obra ng Diyos. Biniyayaan ka ng talento at kakayahan na maari mong gamitin at paunlarin, hindi lamang ikaw kundi maging ang lipunan ang nawalan ng pagkakataon na makinabang. mawawala amg posibilidad na maibahagi mo ang kakayahan na maari sanang magkaroon na mahalagang  gamit para sa lahat. makiisa ka sa iyong pamilya at sa paaralan sa pagpapaunlad ng iyong talento at kakayaghan Isa ito sa mahahalagang bahagi sa pagnuo ng iyong sarili at sa iyong pag-unawa sa dahilan ng iyong pagkalalang.

(Halimbawa nito ay ang kuwento ni Jovit Baldovino. Dahil sa paggamit at pagpapaunlad ng kanyang kakayahan sa pag-awit nakinabang dito ang kanyang sarili, ang kanyang pamilya, at ang kanyang pamayanan)

1.c makabuluhang Paggamit ng mga hilig.

may kasabihan sa Ingles na "Do what you love and you will love what you do". Ngunit hindi sapat na ginagawa mo anmg gusto mo, kailangan mong masiguro na ginagawa mo ito nang makabuluhan..

2. Ang Tungkulin Bilang Anak.

Hindi ka na nga bata. Paro hindi nangangahulugan ito na maari mo nang ihiwalay ang iyong sarili sa iyong pamilya. Nananatiling ang iyong pamilya ang may pinakamalaking impluwensya sa iyong buhay.. Mayrron ka nang sapt na edad upang makibahagi sa iyong pamilya at sa tahanan. Ang lahat ay nagsisimula sa maliit. Huwag mong pilitin ang iyong sariling gawin ang isang bagay na hindi mo pa naman talaga kaya. Hindi mo pa kayang magtrabaho upang kumita at makatulong sa kanila. mas mahalaga sa kanila na mag-aral ka upang makatapos. pero makakatulong ka pa rin sa pamamagitan ng pagiging maingat sa paggastos, pagpapanatiling malinis at maayos ang iyong sariling silid, makisangkot sa mga usapin sa bahay upang magkaroon ng kolektibong makabuo ng pagpapasya.

Mahalaga rin na maunawaan mo ang halaga ng pagbuo ng isang ugnayan sa iyong mga magulang. Tungkulin mong sila ay mahalin, igalang, at pagkakatiwalaan.

Ito ay kinuha sa pelikulang John Q. Kuwento ito ng isang amang handang ibigay ang kanyang puso para sa anak na may malubhang karamdaman at nangangailangan ng bagong puso para mabuhay. Ang video ay nagpapakita ng isang amang namamaalam sa anak at nagbibigay ng mga habiling dapat matutunan hindi lang ng anak niya ngunit maging tayo man. (If you have time I am highly recommending this film for you to watch.) 

3. Ang Tungkulin Bilang Kapatid.

Hindi naman siguro matatawag na normal ngunit mas malaking bahagdan ng mga kapatid sa tahanan ay dumarating sa yugto ng madalas na pagtatalo at pag-aaway. natural lamang na may mabubuong hindi magagandang damdamin sa pagitan ninyong magkakapatid. Ang kailangan lamang ay huwag itong hayaang magtagal at maipon hanggang sa lumaki. pagsikapan mong i-enjoy ang panahon na kasama sila. Ang mabuting pakikitungo sa iyong kapatid ay makakatulong upang matuto kang makitungo nang maayos sa iyong kapwa.

4. Ang Tungkulin Bilang mag-aaral.

Ikaw ngayon ay nasa high school na. nasa higit na malaking "mundo". Mas marami kang natutunan sa mga bagay na iyong ginagawa. Sa bawat gawain na iyong natatapos, karagadagang karanasan at aral na iyong maiipon. mas nadadagdagan ang kabuluhan ng iyong buhay.

Ang High school ang pinakadinamikong yugto sa iyong buhay. Dito masusubok ang iyong mga kakayahan. Dito nakadapende kung ano ang mararating sa hinaharap. Tumingin ka sa malayong hinaharap pero gawin mo ang lahat ng iyong makakaya ngayon. Gamiting bagay ang mga sumusunod.

              a. Mag-aral ng mabuti

              b. magkaroon ng masidhing pagnanais na matuto

              c. Pataasin ang mga marka

              d. gamitin ang kakayahan sa komunikasyon nang buong husay

              e. Pagyamanin ang kakayahn sa pag-iisip

              f. matutong lutasin ang sariling mga suliranin

              g. makilahok sa mga gawain sa paaralan

5. Ang Tungkulin sa Aking Pamayanan

Ang isang kasapi ng pamayanan ay malugod na tumutugon sa kanyang  mga tungkulin para sa kapakanan nito. Bilang nagdadalaga/nagbibinata may tungkulin kang:

           a. Pangalagaan ang maayos na pamayanan.

           b. makinahagi sa gawain ng Pamayanan

           c. magkaroon ng pagkukusang maglingkod

           d. maging mulat sa pangangailangan at suliranin ng ibang tao sa pamayanan upang maiparating sa mga pinuno ng pamayanan

           e. maging tapat sa kinabibilangang pamayanan

           f. makibahagi sa mga pagpupulong sa pamayanan kung kinakailangan

         g. Sumali sa mga samahang pangkabataan kung saan ilalaan ang sarili bilang maging mabuting tagasunod kung hindi man maging pinuno

           h. makibahagi sa kampanya upang tulungan ang pamahalaan, paaralan at samahan sa kanilang mga proyekto.

Sa pamamagitan ng pagtugon sa mga tungkuling ito, mararamdaman mong ikaw ay kabahagi. At makatutulong ito upang iyong mas mapaangat ang iyong halaga bilang tao.

6. Ang Tungkulin Bilang Mananampalataya.

kasama ba sa pagsasabuhay ng iyong pananampalataya sa iyong mga gawain sa araw-araw? Ang panalangin ay paraan ng papuri sa Diyos. Ang panalangin ay papuri, pasasalamat, at pinakamahalaga ay ang pag-aalay sa Kanya ng lahat ng ating mga gawain. malalaman mo na ang lahat ng bagay na nasimulan sa panalangin ay magaganap na puno ng tiwala at kahusayan. ito ay dahil nasa ilalim ng paggabay ng Diyos ang gawaing inialay sa Kanya.

7. Ang Tungkulin Bilang Konsyumer ng Midya.

Maraming uso at maraming makabago sa modernong panahon ngayon. Nakokondisyon ang iyong isip na ang mga ito ay kailangan dahil sa husay ng presentasyon ng midya. (magandang halimbawa ang video na ito kung paano natin sinusunod ang dikta ng midya)

Labis ng nakaaalam (informed) ang mga tinedyer. Mahalagang gamitin ang mapanuring pag-iisip (critical thinking) sa paggamit ng mga ito. Ang critical thinking ay nagtuturo sa iyo kung paano mag-isip at hindi kung ano ang iisipin. ito ay patuloy na proseso na madalas na nagsisimula sa isang tanong. ito ay kakayahan natin na pag-aralan ang mga bagay at ang kanilang bunga bago magpasya o pumili. Hindi lahat ng nakikita sa midya ay totoo. Kaya mo bang gamitin ito nang may pananagutan?

Bilang isang tinedyer kailangang maging matalino sa pagtanggap ng mga impormasyong dulot ng media. kinakailangan ng kakayahan upang magsala ng mga impormasyong tatanggapin at paghihiwalay nito sa mga impormasyong hindi nararapat tanggapin at tangkilikin.

8. Mga Tungkulin sa kalikasan

malakas na ang panaghoy ng inang Kalikasan. Ang kailangan natin ay tumugon bago pa maging huli ang lahat. may magagawa ang bawat isa sa atin. Maari mong gawin ang mga sumusunod:

          a. Mahalagang ibahagi sa mga kasama sa tahanan ang mga kaalaman na natutunan sa paaralan. Hikayatin ang bawat kasapi ng pamilya na makibahagi sa pagtulong para iligtas ang kalikasan sa tuluyan nitong pagkasira.

         b. mahalagang ilapat sa buhay ang anumang natutuhan sa paaralan lalo na sa siyensya. Mas palawakin pa ang kaalaman ukol sa pagbababgo ng klima (climate change) sa epekto nito at mga solusyon sa lumalalang suliranin na bunga nito.

         c. Tumulong upang mabawasan ang polusyon sa hangin, sa lupa, at sa tubig. makibahagi sa proyekto ng pamayanan o kaya ay bumuo ng samahan ng mga kabataan na tutulong upang mabawasan ang mga suliranin sa maruming hangin at paligid.

        d. kausapin ang mga kaibigan upang makiisa sa gawaing pangkalikasan. mas makabubuti kung sa ganitong paraan uubusin ang panahon kasama ang mga kaibigan. Makakatulong na ito upang lalong mapatibay ang pagsasamahan, magdudulot pa ito ng kabutihan para sa kalikasan.

"Walang siniman ang nabubuhay para sa sarili lamang, Walang namamatay para sa sarili lamang, Tayong lahat ay may pananagutan sa isa't-isa. Tayong lahat ay tinipon ng Diyos na kapiling niya." Mula ito sa isang awit, ipinapaunawa sa atin ng mga linyang ito ang kahalagahan ng pagtugon sa ating mga tungkulin bilang mga nilalang.

Ang pagiging mapanagutan ay nagpapakita ng tunay na pagpapakatao. ito ay dahil likas ito sa tao. Ang taong tumatalikod dito ay maaaring mahalintulad sa taong naglalakad ng walang uol. kaya habang maaga simulan mo ang tumugon sa itong mga pananagutan. lalo na sa pagtugon sa pinakamahalagang tungkulin: ang pagkamit ng kaganapang pansarili, hanapin ang kabanalan, upang makaalam, magmahal at maglingkod sa Diyos nang malaya.

Ang hamong ito ay hindi madali. ngunit dapat kang kumilos upang tugunan ito. mahalagang tuntungan ito ptungo sa susunod na yugto ng iyong buhay. At sa tagumpay mo sa mga susunod pang yugto ang pundasyon ng paghubog ng iyong pagkatao.

Sa hamon na ito sa yugtong ito, TUTUGON KA BA?

GAWAIN: 

1. Maglista ng limang (5) magagandang tunguhin, tungkulin at aral na napulot sa modyul o mga video na ibinigay.

2. Isulat ang sagot bilang comment sa post na ito.

Pagtuklas at Pagpapaunlad ng mga Hilig, Aptityud, at Potensyal

(I decided not to follow the flow as was given in the module. I left out Paunang Pagtataya and proceeded right away to Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan, at Pag-unawa. I assigned my students to look for pictures that will show his/her interest (hilig). He/she then will crop the face enabling them to change the face to theirs creating an effect that it was really their picture. This picture will then be used in the activity given in p.76 of the module. Here are some examples I did using the apllication in my phone. (Try not to laugh)

 Pagtuklas ng Dating Kaalaman: 

Pangarap na Naging Negosyo             By Candice Lim

Kakaunting tao lamang ang magkakaroon ng sapat na tapang paras iwanan ang isang kumportable trabaho at pasukin ang isang laarangan na ni wala silang karanasan. Ngunit hinarap ni Tippi Ocampo ang hamon, nagbago ng karera mula sa pagiging Advertising Creative Director tungo sa pagiging Fashion designer, at nagkaroon ng matagumpay at masayang kuwento.

Pangarap na ngayon ay isa ng Negosyo

Ang tangi niyang minimithi ay maging isang fasion designer, ngunit ngayon, sa kalagitnaan ng kanyang karare, naisip niyang wala ngpagkakataonna makamit pa ito. Ngunit sa isang hindi inaasahang pagkakataon, dumating ang balita na bubuhay mulisa kanyang mga pangarap. Mula sa isang kaibigan, si Patrice. Ramos-Diaz, ang balitang merong lokal na kompetisyon na magbibigay ng pagkakataon sa mananalo para makasali sa isang malaking patimpalak sa fashion designing. sa Paris, ang 1999 Concours International de Jeunes Createurs de Mode. At dahil alam ni Patrice ang kakayahan ni Tippi, iminungkahi niyang subukan niya ito.

Para sa kanyang paghahanda para sa patimpalak, sinanay siya ng Fashion Design Council of the Philippines (FDCP) sa gabay ng mga kilala sa industriya tulad nina Inno Sotto, Pepito Albert, Lulu Tan Gan, at Jojjie Lloren Ginamit ni Tippi ang sarili niyang pera na nagkakahalaga ng 8,000 pesos para sa mga materyales at nakagawa ng isang napagandang desinyo para sa isang gown.

Napili siya bilang isa sa limang kinatawan ng Pilipinas sa kompetisyon sa Paris. Hindi man nanalo, ang karanasang ihanay ang kanyang obra sa mga gawa ng kalahok mula sa iba’t-ibang bansa ay nagpabago ng kanyang buhay. Sobrang nahumaling sa matagal ng pinapangarap na nagdesisyon siyang hindi na balikan ang dating trabaho. Sabi nga nya, “The experience made fashion designing my passion in life.”  

Naaalala pa niya ang oras na iyon, “I was at a crossroads. I had to choose between going back to something I was used to, was good at, and was well paid for, and trying my hand at something really new and exciting. I chose the latter because I figured that I would be regretting it more if I never even gave it a chance.”

            Dahil prestihiyoso ang patimpalak sa Paris, nagbigay daan ito upang makakuha ng atensiyon na nagbigay daan para palaguin ang kanyang karera sa fasion designing. Hindi lamang siya naimbitahan na sumali sa mga nangungunang organisasyon tulad ng FDCP at ang Young Designers Guild (YDG), naimbitahan  din siyang sumali sa mga palabas na nagbigay sa kanya ng pagkakataong malathala. Nailathala na ang kanyang mga gawa sa mga nangungunang magasin sa bansa tulad ng Preview at Cosmopolitan tang kanyang mga likha.

“Falling upward is the only way I can describe the succession of events after the Paris competition, and I say this because they weren’t part of any business plan at all,” she recalls. “It was a very humbling experience to be at the receiving end of all the opportunities and the many chances to learn that came my way.” (Kinuha mula sa http://www.entrepreneur.com.ph/ideas-and-opportunities/article/midcareer-shift)

Mga Gabay na Tanong

1. Ano ang kinagigiliwang gawain ni Leslie

2. Ilarawan ang natatanging kakayahan ni Tippi Ocampo?

3. Paano nakatulong sa kanya at sa ibang to ang taglay niyang hilig?

Hilig, Aptityud, at Potensyal: Tuklasin

            Ang mga hilig ay preperensya sa mga particular na uri ng mga gawain. Ang mga ito ay gumaganyak sa iyo na kumilos at gumawa. Nagsisikap ka kung may motibasyon ka dahil gusto mo ang iyong ginagawa, hilig mo ito,at nagagabayan ka ngmga pagpapahalaga na makakatulong sa iyong pag-unlad. (Santamaria, 2006)

Sa kabilang dako, kung ang trabaho mo ay hindi ayon sa iyong mga hilig, ikaw ay nababagot. Iiwasan mo ang gawaing hindi mo gustong gawin o ipinagpapaliban mo ang mga ito. Halimbawa, kahit gusto mong gumamit ng mga kagamitang pinapatakbo ng kuryente (tulad ng coffeemaker o juicer), nguniy ayaw mong subukang gamitin ito, patunay na hindi mo hilig ang pagbubutinting ng mga bagay.

Ang mga hilig ay maaaring:

a. natutuhan mula sa mga karanasan. Halimbawa, dahil sa palagiang patulong sa negosyo ng pamilya na pagtitinda ng mga lutong pagkain, nakahiligan mo na rin ang pagluluto. Ibinatay mo rito ang iyong kinuhang kurso sa kolehiyo atminahal mo ang iyong trabaho bilang chef sa isang kilalang hotel.

b. minamana- Halimbawa, nasubaybayan mo sa iyong paglaki ang hilig ngiyong ina sa pag-aalaga ng mga halaman. Habang ikaw ay lumalaki, napapansin mong nagkakaroon ka rin ng interest sa pag-aalaga ng mga halaman kung kaya katuwang ka ng iyong ina sa kaniyang mga ginagawa sa inyong hardin.

c. galing sa ating mga pagpapahalaga at kakayahan. Halimbawa, labis ang iyong pagiging maawain sa iyong kapwa, laging bukas ang iyong puso sa pagtulong sa iyong kapwa na nagngangailangan Labis ang kasiyahan sa iyong nararamdaman kapag may nagawa kang kabutihan sa iyong kapwa. Nakahiligan mo na ang magbigay ng serbisyo para sa ibang tao o kapwa

Kung gusto mong masiyahan, nagsisilbing gabay ang hilig sa pagpili ng mga gawain. Ang taong nasisiyahang gawin ang isang gawain ay  nagsisikap na matapos ito at may pagmamalaki sa gawaing maayos na ginawa. Ito ang nagbibigay sa kaniyang paggalang sasarili, gayundin nagpapaunlad ng kanyang tiwala sa sarili.

Mga Larangan ng Hilig

1. Outdoor- Nasisiyahan sa mga gawaing panlabas (outdoor)

2. Mekanikal- Nasisiyahan sa paggamit ng mga kagamitan

3. Computational- Nasisiyahan na gumawagamit ang bilang o numero

4. Scientific- nasisiyahan sa pagtuklas ng bagong kaalaman, pagdidisenyo ay pag-imbento ng mga bagay o         produkto.

5. Persuasive- Nakakahikayat at nasisiyahan sa pakikipag-ugnayan sa ibang tao o pakikipagkapwa.

6. Artistic- nagiging malikhain at nasisiyahan sapagdidisenyo ng mga bagay.

            7. literary- Nasisiyahan at nagpapahalaga sa pagbabasa at pagsusulat.

            8. Musical- Nasisiyahan sa pakikinig o paglikha ng awit o pagtugtogng instrumentong musical

            9.Social Service- Nasisiyahang tumulong sa ibang tao

             10.Clerical- Nasisiyahan sa paggawa ng mga gawaing pang-opisina.

Multiple Intelligence" Pagtuklas ng mga Talento at Kakayahan

Isang napakahalagang teorya ang binuo ni dr. Howard Gardner noong 1983, ang teorya ng Multiple Intelligence. Ayon sa teopryang ito, ang mas angkop na tanong ay “Ano ang iyong talino” at hindi, “Gaano ka katalino?” ayon kay Gardner, bagama’t lahat ay may angking likas na kakayahan, iba’t-iba ang mga talino o 
talent. Ang mga ito ay:

                      1. Visual Spatial

                      2. Verbal/ Linguistic

                      3. Mathematical/Logical

                      4. Bodily/Kinesthetic

                      5. Musical or Rhythmic

                      6. Intrapersonal

                      7. Interpersonal

                      8. Existentialist

                      9. Naturalist

1. Visual or Spatial- Ang mga taong may talinong visual/spatial ay mabilis matuto sa pamamagitan ng paningin at mag-ayos ng mga ideya. Nakagagawa ng mga ideya at kailangan din niyang makita ang paglalarawan upang maunawaan ito. May kakayahang siyan na makita sa kaniyang isip ang mga bagay upang makalikha ng isang produkto o makatuklas ng isang produkto o makalutas ng suliranin. May kaugnayn din ang talinong ito sa kakayahn sa matematika. Halimbawa ng mga taong may ganitong talino ay: artists, designers, cartoonists, story-boarders, architects, photographers, sculptors, town-planners, visionaries, inventors, engineers, cosmetics and beauty consultants: 

Panuorin ang mga video sa ibaba para sa halimbawa ng mga gawain sa Visual or Spatial Intelligence.

2. Verbal/Linguistic- Ito ay ang talino sa pagbigkas o pagsulat ng salita. Kadalasan ang mga taong may taglay na talinong ito ay mahusay sa pagbabasa, pagsulat, pagkuwento, at pagmemorya ng mga salita at mahahalagang petsa. Mas madali siyang matuto kung nagbabasa, nagsusulat, nakikinig, o nakikipagdebate. Mahusay siya sa pagpapaliwanang, pagtuturo, pagtatalumpati, o pagganyak sa pamamagitan ng pananalita. Madali para sa kanya ang matuto ng ibang wika. Halimbawa ng mga taong may ganitong talino ay: writers, lawyers, journalists, speakers, trainers, copy-writers, english teachers, poets, editors, linguists, translators, PR consultants, media consultants, TV and radio presenters, voice-over artistes

Panuorin ang mga video sa ibaba para sa halimbawa ng mga gawain sa Verbal/Linguisticl Intelligence.

3. Matematikal/ Logical- Taglay ng taong may talino nito ay mabilis ang pagkakatuto sa pamamagitan ng pangangatwiran at paglutas ng suliranin (problem solving). Ito ay talinong may kaugnay ng lohika, paghahalaw at numero. Gaya ng inaasahan, ang talinong ito ay may kinalaman sa kahusayan sa matematika, chess, computer programming at iba 

pang kaugnay na gawain. Gayunpaman, mas malapit ang 

kaugnayan nito sa kakayahan sa siyentipikong pag-iisip at pagsisiyasat, pagkilala ng abstract patterns, at kakayahang magsagawa ng mga nakalilitong pagtutuos. Halimbawa ng mga taong may ganitong talino ay: 

scientists, engineers, computer experts, accountants, statisticians, researchers, analysts, traders, bankers bookmakers, insurance brokers, negotiators, deal-makers, trouble-shooters, directors

Panuorin ang mga video sa ibaba para sa halimbawa ng mga gawain sa Mathematical/Logical Intelligence.

4. Bodily/ Kinesthetic- Ang taong may ganitong talino ay natututo sa pamamagitan ng mga kongkretong karanasan o interaksiyon sa kapaligiran. Mas natututo siya sa pamamagitan ng paggamit ng kaniyang katawan, tulad halimbawa ng pagsasayaw opaglalaro. Sa kabuun, mahusay siya sa pagbubuo at paggawa ng mga bagay gaya ng pagkakarpintero. Mataas ang tinatawag na muscle memory ng mga taong may ganitong talino. Halimbawa ng mga taong may ganitong talino ay: dancers, demonstrators, actors, athletes, divers, sports-people, soldiers, fire-fighters, PTI's, performance artistes; ergonomists, osteopaths, fishermen, drivers, crafts-people; gardeners, chefs, acupuncturists, healers, adventurers

Panuorin ang mga video sa ibaba para sa halimbawa ng mga gawain sa Bodily/Kinesthetic Intelligence.

5. Musical/Rhythmic- Ang taong nagtataglay ng talinong ito ay natututo sa pamamagitan ng pag-uulit, ritmo, o musika. Hindi lamang ito pagkatuto sa pamamagitan ng pandinig kundi pag-uulit ng isang karansan Halimabawa ng mga taong may ganitong talino ay:  musicians, singers, composers, DJ's, music producers, piano tuners, acoustic engineers, entertainers, party-planners, environment and noise advisors, voice coaches.

6. Intrapersonal-  Sa talinong ito natututo, ang tao sa pamamagitan ng damdamin, halaga, at pananaw. Ito ay talinong kaugnay ng kakayahang magnilay at masalamin ang kalooban. Karaniwang ang taong may ganitong talino ay malihim at mapag-isa o introvert. Mabilis niyang nauunawaan at natutugunan ang kanyang nararamdaman at motibasyon. Malalimang pagkilala niya sa kanyang angking talent, kakayahan at kahinaan. At lahat ng tao na nasa proseso ng pagbabago ng pang-unawa sa sarili, sa paniniwala, at mga gawain na may kinalaman sa sarili, sa iba, at sa komunidad na kanyang ginagalawan. 

7. Interpersonal- Ito ang talino sa interaksiyon o pakikipag-uganayan sa ibang tao. Ito ang kakayahan na makipagtulungan at makiisa sa isang pangkat. Ang taong nabibilang dito ay kadalasang bukas sa kaniyang pakikipagkapwa o extrovert. Siya ay sensitibo at mabilis na nakatutugon sa pagbabago ng damdamin, motiobasyon, at disposisyon sa kapwa. Mahusay siya sa pakikipag-ugnayan nang may pagdama at pag-unawa sa damdamin ng iba. Siya ay epektibo bilang pinuno o tagasunod. Halimbawa ng mga taong may ganitong talino ay: therapists, HR professionals, mediators, leaders, counsellors, politicians, eductors, sales-people, clergy, psychologists, teachers, doctors, healers, organisers, carers, advertising professionals, coaches and mentors; (there is clear association between this type of intelligence and what is now termed'Emotional Intelligence' or EQ)

8. Naturalist- ito ang talino sa pag-uuri, pagpapangkat at pagbabahagdan. Madali niyang makilala ang mumunti mang kaibahan sa kahulugan (definition). Hindi lamang ito angkop sa pag-aaral ng kalikasan kundi sa lahat ng larangan. Halimbawa ng mga taong may ganitong talino ay: Botanist, farmer, environmentalists

9. Existentialist- ito ay talino sapagkilala sa pagkakaugnay ng lahat sa daigdig. “ Bakit ako nilikha?” “Saan ako nanggaling?” Ano ang papel na ginagampanan ko sa mundo?”. Ang talinong ito ay naghahanap ng paglalapat at makatotohanang pag-unawa ng mga bagong kaalaman sa mundong ating gingalawan. Halimbawa ng mga taong may ganitong talino ay: Mga pilosopo, theorist, mga pari o pastor

 

Life's Lesson in Travelling Alone

A moment comes to every man’s life to retreat to his self. At times without really knowing the reason just responding to a pure drive to be alone; maybe to re-nourish himself with life-giving energy flowing from the very source of it; or maybe to free himself from the bondage of the death-giving power of the negative energies he has drawn from the world.

 This may sound poetic but these are not the reasons I climb alone; none of these craps. No one said YES to the invitation that is why. (LOL). Stubborn at times I have to do it as planned; alone or with a group.

So, I left home at exactly 4:30 in the morning last Sunday packed for Mt. Romelo with high hopes of visiting its well known waterfalls and basins. I planned of trekking Mt. Romelo early since it will be my first time to climb the mountain and has no plan of hiring a guide, I am suppose to expect delays. Unfortunately, I missed the bus going to Enfanta so I decide to take a jeep to Siniloan.(I was informed by one of the passengers going to Siniloan that Raymond Bus Line has a terminal in Legarda. Taking the bus surely will save you from hiring a tricycle to Kilometer 3 that will cost you 80 pesos.)

I arrived at jump off point at exactly 9:30 and has to pay 50 pesos for the registration, so far the highest among the mountains I have been. (I overheard from one of the groups who camped at Buruwisan taking on this issue. Personally, I believe 5 0pesos is too much. And if this kind of negative stories spread among mountaineers it may give Mt. Romelo a negative impression.) And since it was already late, I decided to hire a guide, Homer, to accompany me to the site. 

It took us 1 hour and a half going to Buruwisan. I rewarded myself with a cold bottle of Mountain Dew and exchange of stories from the sisters Alexandra, 5 years old and her older sister Gale. I presented myself to them as a researcher for Wish Ko Lang and asked them about that something they would want to  wish for to which they answered with multitude of wishes. After 20 minutes of rest, I have  to climb down to Buruwisan Falls. The trail was steep and you don’t have the luxury of misplacing your footage. The protruding roots of the trees would serve as your steps and something to hold on to. I reached the basin safe and was awed by the towering falls. Added to the attraction were the members of UMC (sorry I didn’t catch the meaning) who were rappelling down. There were few screams from the ladies and lot of tease from the men. I shared few laughs with them.

Towering at the foot of Buruwisan Falls is my Goji

At 12:30, I ascended to Batya-Batya Falls. Alone, I followed the river upstream. There were no trails so I religiously avoided my shoes to get wet. I was proud of the success until i found myself standing in front of a gorge with water, i realize later, whose deep is up to my neck. The stories of leech and the bits of rocks falling made me apprehensive to cross it. But I had to push myself. I held my bag high to avoid getting wet and crossed the river as fast as I could.  Batya-Batya Falls is more secluded than its twin falls Buruwisan but I would say, in the strict sense, not at all a falls. I took some pictures and swam for a minute or two and packed back to campsite.

I was congratulated by the guides when they learned I went to Batya-Batya alone. I took the compliment and started asking questions about an accident that happened years ago when seven mountaineers died when a flash flood happened. They answered with much gusto. They made it really clear that mountains are not playground where you can play without following rules or not listening to the guide or caretakers. These were really cool people to be with. Their views were simple but loaded with sense. They offered me buko which I reciprocated with Saba sardines.

We ascended at exactly 2:15 together with the sisters and the horses which carried the baggage of the mountaineers. Alexandra was fast and strong at 5. I dared not to take rest because she seemed not to know how to take it. She walked faster than I did. And we completed the descent in 55 minutes.

I took the shower at the campsite which cost me 20 pesos and made my way home at 3:30 hoping to catch the 4:00 bus trip to Manila. And at 8:36 I was back home.

3 THINGS I LEARNED IN TRAVELLING ALONE

Though hiking with a group proved to be fun, i would recommend that one should take the TRAIL some times in solitary. In my three trips alone, I picked some of life’s important lesson both from the highway and the trail. And they are worth sharing.

1. Travelling alone helped me to trust people more.

Being in an unfamiliar place makes me look at the good side of humanity. Pushed to a situation when you really need the other, it erases all prejudices you have about people. And in my experiences in Real,Quezon; Majayjay, Laguna; and Siniloan, Quezon, proved that people in spite of the bad news we hear everyday, stay to be worthy of everyone’s trust. Wearing this attitude, It changes the way we deal with people. I become more bias towards believing that they really are telling the truth than thinking I am played or fooled, and that their geniune cordiality and willingness to extend help or food are really meant than just mere traditions of helping a stranger.

2. It helps me trust in what I can do.

Confronting problems and situation alone helps you trust your ability and instinct. Standing on an edge with no one but yourself, no one to motivate nor cheer, will help you draw courage you never experience before. The instinct to survive or surpass an obstacle will kick in but in the end you still have to make the decision to continue or back-off; there are lots of these situations in our lives. Putting myself in this kind of position toughens me, reminds me that I am a being with capacities that needed to be strengthened and internal power that needed to be unleahed and tamed.

3. It helps me teach values.

When I joined Freelife last January, It was made clear that direct selling like our business is more of storytelling (TSISMISAN.) People buy the product because the story you tell them will serve as proof that it really works. Storytelling in teaching, though quite unpopular, is also one very affective stategy, especially in Edukasyon sa Pagpapakatao, to convince your student that the values you want them to have really help. It will be easier for me to teach my students self-reliance, trust, perseverance, delaying gratification, or appreciation of talent and skills if they will hear my stories. It will help them grasp easily that these kind of values are rarely taught but experienced. If my students will see these account of adventure, I hope that they will also find occassions to concretized those that we discussed, for values should not stay in the mind, they are practiced. I would also encourage teachers to master the art of story telling. You will see how effective this strategy is. And ask ourselves the question "Ano ang kuwento mo?"